زمان تقریبی مطالعه: 5 دقیقه
 

سرزنش منافقان (قرآن)





نَفَق، ايجاد سوراخى در زمین است كه راه رهايى داشته باشد -همانند سوراخ موش‌- پايان يافتن و از بين رفتن. نفاق عبارت است از داخل شدن در شرع و دین از راهى و خروج از آن از راه ديگر، اظهار اسلام با اهل آن و مخفى كردن غير اسلام در درون، ظاهر و باطن متفاوت داشتن، دورویی، ریاکاری.
[۴] فرهنگ بزرگ سخن، ج ۸، ص ۷۸۸۲، «نفاق».
نفاق هم در ایمان است، هم طاعات، هم معاشرت با مردم. نفاق اعمّ از ریا است‌ . در این مقاله آیات مرتبط با سرزنش منافقان معرفی می‌شوند.


۱ - ترک حمایت از پیکارگران احد



سرزنش منافقان، به جهت ترك حمايت از پيكارگران احُد، به رغم ادّعاى برادری با آنان:
وَ لِيَعْلَمَ الَّذِينَ نافَقُوا ... الَّذِينَ قالُوا لِإِخْوانِهِمْ وَ قَعَدُوا لَوْ أَطاعُونا ما قُتِلُوا قُلْ فَادْرَؤُا عَنْ أَنْفُسِكُمُ الْمَوْتَ إِنْ كُنْتُمْ صادِقِينَ. آيه، مربوط به حاضر نشدن منافقان در جنگ احد وتعريض آنان به شركت كنندگان در آن است.

۲ - رویگردانی از حاکمیت پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله



توبیخ منافقان، به دليل رويگردانى آنان از حاكميّت قضايى پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله:
وَ إِذا قِيلَ لَهُمْ تَعالَوْا إِلى‌ ما أَنْزَلَ اللَّهُ وَ إِلَى الرَّسُولِ رَأَيْتَ الْمُنافِقِينَ يَصُدُّونَ عَنْكَ صُدُوداً فَكَيْفَ إِذا أَصابَتْهُمْ مُصِيبَةٌ بِما قَدَّمَتْ أَيْدِيهِمْ ثُمَّ جاؤُكَ يَحْلِفُونَ بِاللَّهِ إِنْ أَرَدْنا إِلَّا إِحْساناً وَ تَوْفِيقاً أُولئِكَ الَّذِينَ يَعْلَمُ اللَّهُ ما فِي قُلُوبِهِمْ فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ وَ عِظْهُمْ وَ قُلْ لَهُمْ فِي أَنْفُسِهِمْ قَوْلًا بَلِيغاً.

۳ - استهزای ارزشهای الهی



مأموريّت پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله براى توبيخ منافقان، به جهت بازيچه شمردن دین و استهزاى ارزشهای الهی:
يَحْذَرُ الْمُنافِقُونَ‌ ... وَ لَئِنْ سَأَلْتَهُمْ لَيَقُولُنَّ إِنَّما كُنَّا نَخُوضُ وَ نَلْعَبُ قُلْ أَ بِاللَّهِ وَ آياتِهِ وَ رَسُولِهِ كُنْتُمْ تَسْتَهْزِؤُنَ‌ لا تَعْتَذِرُوا قَدْ كَفَرْتُمْ بَعْدَ إِيمانِكُمْ إِنْ نَعْفُ عَنْ طائِفَةٍ مِنْكُمْ نُعَذِّبْ طائِفَةً بِأَنَّهُمْ كانُوا مُجْرِمِينَ.

۴ - عدم عبرت از سرنوشت گذشتگان



عبرت نگرفتن منافقان از سرنوشت شوم کافران پيشين، عامل نكوهش خداوند از ايشان:
وَعَدَ اللَّهُ الْمُنافِقِينَ وَ الْمُنافِقاتِ‌ ... أَ لَمْ يَأْتِهِمْ نَبَأُ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ قَوْمِ نُوحٍ وَ عادٍ وَ ثَمُودَ وَ قَوْمِ إِبْراهِيمَ وَ أَصْحابِ مَدْيَنَ وَ الْمُؤْتَفِكاتِ أَتَتْهُمْ رُسُلُهُمْ بِالْبَيِّناتِ فَما كانَ اللَّهُ لِيَظْلِمَهُمْ وَ لكِنْ كانُوا أَنْفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ.

۵ - تخلف از جهاد



توبيخ خداوند، از منافقان متخلّف از جهاد:
۱. وَ لِيَعْلَمَ الَّذِينَ نافَقُوا ... الَّذِينَ قالُوا لِإِخْوانِهِمْ وَ قَعَدُوا لَوْ أَطاعُونا ما قُتِلُوا قُلْ فَادْرَؤُا عَنْ أَنْفُسِكُمُ الْمَوْتَ إِنْ كُنْتُمْ صادِقِينَ.
۲. فَرِحَ الْمُخَلَّفُونَ بِمَقْعَدِهِمْ خِلافَ رَسُولِ اللَّهِ وَ كَرِهُوا أَنْ يُجاهِدُوا بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَ قالُوا لا تَنْفِرُوا فِي الْحَرِّ قُلْ نارُ جَهَنَّمَ أَشَدُّ حَرًّا لَوْ كانُوا يَفْقَهُونَ‌ رَضُوا بِأَنْ يَكُونُوا مَعَ الْخَوالِفِ وَ طُبِعَ عَلى‌ قُلُوبِهِمْ فَهُمْ لا يَفْقَهُونَ.

۶ - حرکت خیانت‌آمیز علیه اسلام



حركتهاى خيانت‌آميز منافقان، عليه اسلام و پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، به رغم برخوردارى از تفضّلات الهى، مايه تهدید و سرزنش آنان:
يَحْلِفُونَ بِاللَّهِ ما قالُوا وَ لَقَدْ قالُوا كَلِمَةَ الْكُفْرِ وَ كَفَرُوا بَعْدَ إِسْلامِهِمْ وَ هَمُّوا بِما لَمْ يَنالُوا وَ ما نَقَمُوا إِلَّا أَنْ أَغْناهُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ مِنْ فَضْلِهِ فَإِنْ يَتُوبُوا يَكُ خَيْراً لَهُمْ وَ إِنْ يَتَوَلَّوْا يُعَذِّبْهُمُ اللَّهُ عَذاباً أَلِيماً فِي الدُّنْيا وَ الْآخِرَةِ وَ ما لَهُمْ فِي الْأَرْضِ مِنْ وَلِيٍّ وَ لا نَصِيرٍ.

۷ - عدم عبرت از آزمایشات الهی



عبرت‌ناآموزى از آزمونها و ابتلائات الهی، مايه نكوهش منافقان از سوى خداوند:
وَ أَمَّا الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ فَزادَتْهُمْ رِجْساً إِلَى رِجْسِهِمْ وَ ماتُوا وَ هُمْ كافِرُونَ‌ أَ وَ لا يَرَوْنَ أَنَّهُمْ يُفْتَنُونَ فِي كُلِّ عامٍ مَرَّةً أَوْ مَرَّتَيْنِ ثُمَّ لا يَتُوبُونَ وَ لا هُمْ يَذَّكَّرُونَ.

۸ - بینش غلط از علم الهی



توبيخ منافقان پیمان‌شکن از سوى خداوند، به دليل بينش غلط آنان از علم و آگاهی الهی:
وَ مِنْهُمْ مَنْ عاهَدَ اللَّهَ لَئِنْ آتانا مِنْ فَضْلِهِ لَنَصَّدَّقَنَّ وَ لَنَكُونَنَّ مِنَ الصَّالِحِينَ‌ فَأَعْقَبَهُمْ نِفاقاً فِي قُلُوبِهِمْ إِلى‌ يَوْمِ يَلْقَوْنَهُ بِما أَخْلَفُوا اللَّهَ ما وَعَدُوهُ وَ بِما كانُوا يَكْذِبُونَ‌ ء أَ لَمْ يَعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ سِرَّهُمْ وَ نَجْواهُمْ وَ أَنَّ اللَّهَ عَلَّامُ الْغُيُوبِ.

۹ - توجه نداشتن به قرآن



سرزنش منافقان به دليل توجّه نداشتن به قرآن، و درخواست بيان عجايب تورات از سوى مسلمان براى آنان:
أَ لَمْ يَأْنِ لِلَّذِينَ آمَنُوا أَنْ تَخْشَعَ قُلُوبُهُمْ لِذِكْرِ اللَّهِ وَ ما نَزَلَ مِنَ الْحَقِّ وَ لا يَكُونُوا كَالَّذِينَ أُوتُوا الْكِتابَ مِنْ قَبْلُ فَطالَ عَلَيْهِمُ الْأَمَدُ فَقَسَتْ قُلُوبُهُمْ وَ كَثِيرٌ مِنْهُمْ فاسِقُونَ‌.بر اساس شأن نزول مذكور براى آيه است.

۱۰ - پانویس


 
۱. فراهیدی، خلیل بن احمد، العین، ج۵، ص ۱۷۷، «نفق».    
۲. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ص ۵۰۲، «نفق».    
۳. فیومی، احمد بن محمد، المصباح المنیر، ج ۱، ص ۶۱۸، «نفقت».    
۴. فرهنگ بزرگ سخن، ج ۸، ص ۷۸۸۲، «نفاق».
۵. نراقی، محمدمهدی، جامع السعادات، ج ۲، ص ۴۲۴.    
۶. آل‌عمران/سوره۳، آیه۱۶۷.    
۷. آل‌عمران/سوره۳، آیه۱۶۸.    
۸. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۲، ص ۸۷۹.    
۹. نساء/سوره۴، آیه۶۱-۶۳.    
۱۰. توبه/سوره۹، آیات۶۴-۶۶.    
۱۱. توبه/سوره۹، آیه۶۸.    
۱۲. توبه/سوره۹، آیه۷۰.    
۱۳. آل‌عمران/سوره۳، آیه۱۶۷.    
۱۴. آل‌عمران/سوره۳، آیه۱۶۸.    
۱۵. توبه/سوره۹، آیه۸۱.    
۱۶. توبه/سوره۹، آیه۸۷.    
۱۷. توبه/سوره۹، آیه۷۴.    
۱۸. توبه/سوره۹، آیه۱۲۵.    
۱۹. توبه/سوره۹، آیه۱۲۶.    
۲۰. توبه/سوره۹، آیه۷۵.    
۲۱. توبه/سوره۹، آیه۷۷.    
۲۲. توبه/سوره۹، آیه۷۸.    
۲۳. حدید/سوره۵۷، آیه۱۶.    
۲۴. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۹، ص ۳۵۷.    


۱۱ - منبع



مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۳۱، ص۱۳۲، برگرفته از مقاله «سرزنش منافقان».    


رده‌های این صفحه : سرزنش | موضوعات قرآنی | نفاق




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.